Transliterasi Orasi Tgk. H. Ilyas Leube (Bag. 3) : Hikayat/Sejarah Gayo

oleh

Iyadu nye pakéni sara lewen sara adu tenege pakék pedang. Itengkah ari pihak Bakal ku si ari pihak Linge. Kebetulen panglime si ari Linge ne bergeral “Panglime Sekunce”. Itengkah panglime ari pakéane ku awan te ne, gere sesanah panglime awan te ne, gintes pé gere.

Itengkah awan te ne ku Panglime Bakal gere sesanah juga tapi langkah é mugeser opat langkah, luke gere. Itengkah pakéa mien, gere mugéntot pé awan te ne. Itengkah awan te ne mugésér mien langkah ni panglime pakéa. Berlalu lah sampé ruhul.

Sampé ahiré ari panglime pakéa mungadu ku Reje Bakal, bahwa:

”Kite ni sisalah, ulaken dih bayi oya, pakéa memang ama ni budakka”, kené panglime.
Rupen jemen edet ni awan te ike nge pelolo keta gelah mujadi sudere.

“Eleh, keta gelah besisebut mi kite reje”, kené Reje Linge. Igelih koro, iguel gong, iguel canang, besisebuten Reje Bakal urum Reje Linge.

“Keta anak ini, gere dalih kami mai, karena reje pe gere muketurunen isien”, kene Reje Linge” tapi ike sanah pé kasé bubuh kam gerellé kata Linge é enti taring”.

Beta kené Reje Linge ku Reje Bakal.

“Ike oya we syarat té keta nguk, gelah kami didik wé isien”.

Kul kul kul ahéré mujadi dukun kul anak oyane dan berketurunen yaitu Sibayak Linge Karo. Oya kati ara hubungen antara Linge urum Karo.

Kite semet mien anak ni Reje Linge si bergerel Johansyah. Beta engiéne beluh ku Karo, abang ini besinen kuamaé Reje Linge malé beluh mununtut ilmu ku daerah Perlak pesantren tertinggi waktu oya.

I pesantren ini ara sara ulama si géh ari tanah Arab gerellé Abdullah Kan’an. I tos sé i geniring ni wih pesantren kul. I Bayyen bahasa Gayo é Wih ni Bén. Tene i Kualasimpang Langsa. Iyoné le Syeh Abdullah Kan’an nos pesantren.

Koné le Johansyah ni mungaji belejer ilmu agama Islam. Kené ama ine “ike oya we kenakmu gelah belohmi ko win, doa dih padeh kukami”. Berangkat nye Johansyah ku lokop Serbejadi, renye i tujue ku wih bén.

Renye mungaji wé orom Abdullah Kan’an, mokot wé belejer sampé malim. Setelah genap murid ni Abdullah kan’an ni tige ratus jema.

Geh kené Tengku Abdullah kan’an ku murid té ..”gere ke kite sebaren ilmu ni Allah ni ku masrakat i ujung Aceh. Karena yoné gere ilen Islam. “mera tengku” kené murid é.

Berangkat lah pakéa renye ku Perlak renye ku Linge. I Linge i jamu Reje Linge nye pakéni mangan kol ulama ini ne. renye melanjutkan perjelenen pakéa ku Angkup, nye ku Pamar nye ku Gelumpang méh a nye ku Tangsé.

Ari Tangse ahéré metuh ku Lamkrak. Sawah rombongen ini ku Lamkrak kebetulen Kerejeen Kute Reje ni tengah berperang. Tengah wan keadaan huru hara.

Serangan bahaya ari tentra si pemimpinné sara putri geral lé Nio Nian Lingke. Atau Putroe Néng. Oya le pimpinen markas besar Aceh si terehhi jema karena wé ara ilmu sihir jadi gere terlewen. Si pas i bujukke i bujukké, sigere pas i seranggé orom ilmu sihir. Jadi lokasi ni Putroe Néng makin luwes.

Singket cerite sawah lah serangan ni Putroe Néng ni ku Lamkrak. Kebetulen sawah lah rombongan Abdullah Kan’an ni pé koné.

Tengku Abdullah Kan’an renye muniro tanoh ke tempat teduh ku Reje Lamkrak. Reje Lamkrak ni pada masa oya gere Islam. Niro bantu reje Lamkrak ni ku rombongan Abdullah Kan’an. Kené Tengku Abdullah Kan’an ku reje Lamkrak kerna reje lén agama reje orom kami, keta gelah mera reje mengucapkan roa kalimat syahadat, ringen pedi i délah tapi beret pedi timbangan né. Boh keta kené Reje Lamkrak.

I kini ucapné “Asyhaduallailahaillallah wa asyhaduanna Muhammadar Rasulullah” nye i ucapni Reje Lamkrak. Keta nge wajib kami mubantu reje karena kite nge seagama kené Tengku Abdullah Kan’an. Kené reje Lamkrak “keta ike nge lagu noya negeri ni pé kuserahan nye ku tengku.

Lang ya ipilih Tengku Abdullah Kan’an sa ari murid é si nguk ken panglime. I baris né murid e si 300 jema ne. Singket cerite perikse-peringse demu lah i awan tene Johansyah si cocok ken panglime. Aheré i resminen lah wé kin panglime Lamkrak sambil i gelih koro kin muresminné. I osah nye alat-alat perang pé.

Singket cerite perang pé terjadi arih-arih urum ijin Allah aheré menang rombongen Tengku Abdullah Kan’an. Oya kati i daerah Aceh Besar ni ara sara marga gerallé Suke Lhee Retoeh artié Suku Tige Ratus kerna jema é murid Tengku Abdullah Kan’an 300 jema.

Makin lues aheré wilayah ni Tengku Abdullah Kan’an sampé ahéré wilayah ni Putroe Néng semakin kucak, karena waktu menyerang Putroe Néng urum sihir sedang ni awan te ne Johansyah urum Al-Qquranulkarim. Munur Putroe Néng maju awante munur Putroe Néng maju awante mien sampé aheré taring markas besar Putroe Néng mi we i daerah Lingke dekat Darussalam. Kené panglime awan te ne, enti serang, enti serang cumen makanen enti osah cop, wih enti osah cop, kepung.

Singket cerite nyerah Putroe Néng ni i wan sejemat, niro damé Putroe Néng urum Panglime Johansyah. Kené Tengku Abdullah Kan’an nguk kam damé dengan syarat Putroe Néng cop Islam.

I beles Putroe Néng “nguk aku cop Islam, tapi enti betih anak buahku, i unuhné sé aku, aku dih mayo Islam”. I atur renye jelen resiene i mayi lah Putroe Néng ne ku lelah ni lut bekapal antara Ulee Lhee urum Sabang. Nge demu-demu i lelah kené Tengku Abdullah Kana’an ku Putro Néng i ejer syahadat nye i nirinen urum wih lut wih masih.

Muderu mongot Tengku Abdullah Kan’an. Kené Johansyah

“Sana ti tengku mongot” sana ti mongot kené Putroe Néng pé.
“Gere semperne ilen” kené Tengku Abdullah Kan’an.

Singket cerite i nikahni Tengku Abdullah Kan’an ni Johansyah urum Putroe Néng ne. Ahéré kin anan te rupen Putroe Néng ni pé. Megah rakyat isien ku Lhoknga

“Aduh ine ike gere anak ni Reje Linge ari Gayo, ike gere, ike gere…..”.

Ari sara awah ku sara awah. Ahéré suderengku atas jasa ni urang Aceh iangkat ahéré Panglime Johansyah ini mujadi Sultan Aceh Yang Pertama si bergeral  “Sultan Johansyah Lillullahi fil Alam.

Berkeduduken i istana Kampung Pandé itoa ni Kute Keudah séni.

Alhamdulillah sejarah ini kené salah satu ahli sejarah si mungungkepné ku aku gere i tos tos sejarah ni Gayo. Tapi ini hasil penyelidiken suderente ahli sejarah Aceh dan Gayo sibergerel Tengku Yunus DJamil. Urang Ulee Lhee. Jadi jelas, mulon Gayo Islam ketimbang Aceh.

Rupen sawah kekeberenni ku adik é si bergeral Malamsyah, sibensu ni gere osah jema tue é beloh. Wé néwei pusaka ari Kerejeen Buntul Linge i Gayo. Adapun si akanné si bergeral Datu Beru, nume Datu Beru Gajah Putih tapi Datu Beru anak ni Reje Linge. Wé si mumetéhi resie Kerejeen Linge. ………..(bersambung) [SY]

*Ditransliterasi dari rekaman (audio) Tgk. H. Ilyas Leube pada tahun 1976 ke dalam bentuk tulisan oleh; Tauhid Mawardi, lahir di Bener Meriah pada 10 September 1995. Alumnus SDN 6 Kebayakan dan SMPN 6 – SMAN 4 Takengon ini masih tercatat sebagai mahasiswa pada Jurusan Teknik Informatika di Universitas Malikussaleh Lhokseumawe, Aceh Utara.


Ikuti channel kami, jangan lupa subscribe :

Comments

comments

No More Posts Available.

No more pages to load.