[Cerpen] “Manôk Cicimpala” Karya Salman Yoga S

oleh

Cerpen “Burung Cicempala” karya Salman Yoga S

Diterjemahkan kebahasa Gayo “Manôk Cicimpala” oleh Yusra Habib Abdul Ghani

manukSEGER mutabur wè nge cop pejunté i cabang ni kopi mudea. Kuyu gere galaktu gèh munalo, cabang muayun kuso-kini mumaksa kepèk manôk kucakni buge teger berjunté mujege kati dor timang atan ranting. Kiding den kukut munguet ni tenelen, mataé juwah ku kuwen ku kiri. Seseger nangkuh ni ling mentalu lemut lagu putetalu pongè si cop i cabang lén.

Cicimpala, manôk kucak berwuk alus den belangi orom mubagé rupe warna. Ulué putih, kepèké kuning, sekujur beden warna biru tamah ijo tue i porohé si kucak. Kiding warna ilang orom kukut warna kuning den sisik unang-unang coklat. Warna si serasi den semperne, sehinge bier sahanpé tahe. Ari kena kaya ni warnaé sangup mungalahni kelamun den lo senye i semelah barat Danau Lut Tawar.

Léngè lemut, léngè bertingkah lime orom irama si mubagé regem. Alunen syaèr seni Didongpé gere lepas munyerupei waktu tengah runcang mentalu. Daya tarik manôk Cicimpala kucak ni isempernen mien orom kepur ni kepèk si mulingang waktu muterbang. Musèngkèr den turun ku pucuk-pucuk ni uyem mude si ijo mumegeri keding karang. Lagu mulingang opoh padang ni Peteri Bensu si turun ari langit yup ni kuyu. Mutabur den mungipes ni opoh mununung arah musni kuyu si syahdu.

Pemanganan utamaé oyale wah ni kayu si mungemas wéh. Wah ni Anar bewarna kuning si galah atéwé. Batang Nanar delé murép i pematang empus kupi penduduk kampung Genuren. Batang ni Anarni memang nge mujadi senuen utama si sengeje isuwen kin peger ni empus. Penduduk Genuren tèba sengeje munyuen i alam-alaman numah kin senuen hias. Cume ara alasan lén si lebih mustahak waktu seluruh penduduk Genuren menyuen batang Nanar I arap ni umahé.

Alasan si benaré sederhana, oyale: kati jep soboh, tengah lo timang den senye lao manôk-manôk Cicimpala gèh mangani uwaha. Kena oyale kati léngé tenengé murungun jema tengah nomé. Gerico bersitetalun sesabi dirié, lagu pengganti ucepen berijin ku empu numah singe munyuwen den mumerala senuwen pemanganan.

Tapi nge pepien tun si kudukni léng ni manôk cicimpala ni gere néh tenengé i alaman numah ni Luni, pedahal batang nanarni tengah muwah muselowan. Tèba anak nanar nge ilang munyerlah den nge muliwetentu sampé metuh percume ku tanoh mujadi beje. Jep soboh, tengah lo timang dan senye lao Luni munèngon batang Nanar si berulung ijoa orom harapan si kul, manôk siberwarna ilang nguk ièngon pejunté i sara cabang.

Lagu rowa mingu si ku kudukni, repenné Luni turah kecewa, kena manôk kucakni si léngé merdu sarapè gere telas, kusi die nge beluhé. Pada sara ketike senye lo, Luni tengah lesu irapié batang Nanar ni, memuntung ulung den cabang singe tue. Menyapu bagin tuyuh singe mutamun ulung tuwe. Atèwè pukekune, kusi die nge beluhé manôk-manôk kucakni? Luni rinu denem kin ling den lelibet ni warna I ranting. Penyapu lidi i pumué lagu malé muluah, wuk si naru idaténné mukemang munyebarni ni aroma bunge Renggali.

Sejak manôk kucakni gere néh teridah i kampung Genuren, penduduk kampong murasa lagu ara si osop, tèba murasa sepi den gere rané. Ara keber ari awah ku awah den munyebar wan masyarakat, si mumerin bahwa manôk Cicimpala nge mèh “remalan termulo” kena itimak ni tukang karo manôk, manôk-manôk kucakni besilo nge minah pediangen ku burni Pereben, si jaraké ratusan kilo meter ari kampung. Penyebepé kena delé buet gere muketujun i kampung Genuren.

Manôk Cicimpala memang nguk ipercaya soal ara hubungenné antara sifet jeroh den gere jeroh ku lingkungen si itempati. Ike lingkungen jeroh den murip damé, wèpé gere mera minah den menyumang lingé si cico-gerico. Tapi ike terjadi justru sebaliké, nge tentu manôk ni minah perdiangan. Rupe den aroma jeroh atau buruk lagu nguk irasa den isaksin manôk Cicimpala, lagu naluri ni manusie.

Oya mungkin penyebepé kati manôk Cicimpala gerenéh gèh ku kampung Genuren, si paling iterime akal oyale merajalela jema mah bedil mungaro manôk. Mukeber, dengkéni manôk Cicimpala oloh pedi sedep, paroh dan janguté murege ike ijuel. Ini si munyebeb kedeléni jema beraléh ari bertani ku tukang karo manôk.

Cume, betul ke entap noya manôk Cicimpala ni gere penah néh telas? Betulke Luni sampé sakit sigere ibetéh, kena gerenéh mengé ling manôk Cicimpala besiul i alaman numahé? Pengunen-pengunen lagu nini, akhiré Ali Gegur, Amani Luni bingung. Ali Gegur makin was-was waktu pekara-pekara si manyo akal makin mujadi-jadi. Pernah Luni bersiul lagu manôk Cicimpala, sementara wè tengah numé. Hal si lagu nini terjadi mupepienni, bahkan jep Luni mengeluh sakit i bagin tenggoroken, jep oya wè bersiul.

Menurut Sukri Kulem, dukun si ipercaya masyarakat selaku dukun kul i kampung Genuren perinné bahwa; ara sara manôk si mujadi ulu tawar wan kumpulen manôk Cicmpala ara ikatan bathin orom Luni, den manôk ni ike nguk mujadi penawar kin penyakit ni Luni.

*          *          *

Empu numah ni Ali Gegur sara ketike wan lao senye, gere sengeje nèngon anak berué Luni becerak seserèng I tuyuh ni batang Nanar, waktu wè malé mumelték salah sara tangké ni bunge si tengah kemang. Gere jelastu sana siperén Luni, tapi lagu wè tengah cerak-carak orom sara jema I semelah ni batang Nanar si rubu. Ketike empu numah ni Ali Gegur cube rap, sara manôk Cicimpala terbang ari cabang.

“Orom sahan ko tengah becerak oyane, Luni?” ikunei Ineé si agak heran. Ari mènèt mumetéh, beberu sedangni lagu wéh tangkuh ari keran musompong, najur tibe-tibe:

“Gere orom sahpé Ine!“ jeweb Luni, sesire benyanyi munaléh ni peratin. Batin ni Luni besisu enti sampé ara jema mumetéh orom sa wè tengah becerak, termasuk ineé.

Nge beberapa lo mudemu den becerak orom manôk Cicimpala ni, Luni baro der bahwa sebenaré manôk Cicimpala si selama ini cico bersiul kin wè, kupen perupen ari batang den ulung ni uten geniréng ni Lut Tawar, tonni Luni den kampung Genuren taring.

Pengakun ni manôk ni wè adalah utusen ari muribu jenis dan spesies senuen serta mujute hektar uten singe gutul itebangi jema. Wakilah ari sara wilayah den lingkungan murip si terancam masa arap den aslié. Manôk perupen naring ni manat den nosah ultimatum ku sa sa melalui Luni. Mengè ancaman ari manôk kucak si biasa lemah lemut ni, Luni langsung lemas, pucet dan keterihen. Waktu oya wè musongkor ku tanoh kena lemas. Ali Gegur langsung gèh menatang ni anak banan tungel ku wan umah. Perasanné makin gere tenang. Gere mokot ari oné kampung Genuren mujadi ulu nawah, jema murun-run gèh nentong.

Waktu jema sara kampung rami tengah gabuk mukamul i umah ni Ali Gegur, ari arah tenggara tibe-tibe telas ratusen manôk Cicimpala itunung emus ni kuyu badé den uren kul. Jema mèh mutempier den hèran. Tapi gere mokot ari oné manôk ni orom tirré osop ku atas, kuyu, den urenpé rede seketike. Gere ilen tejeweb segele sak-wasangka ni penduduk, Luni tibe-tibe wet ari penomènné. Lingé mubah mujadi lingni sara jema rawan mude, den becerak ku jema sigèh munentong soal bencana akan munimpe kampung.

Rowa tun mari kejadienni jema masih ngaro den munimak manôk, nebang uten, munyiut tamas den buet lén simurusak alam. Ali Gegur orom empu numahé nuwet keputusen turah tir minah ari kampung Genuren, kena gere sangup néh nosah nasehat ku penduduk soal bahaya buetni penduduk. Makin gati Ali Gegur den Luni menginget ni jema den munosop ni kebiasaan buruk ni penduduk, Ama den anak ni makin imusuhi jema rami.

Ali Gegur den keluarga akhiré minah munaringen kampung Genuren. Minah ku kampung lén singuk munerime orom até ikhlas, si masyarakat den penduduké dor mujege lingkungen enti sampé rusak den imbang murip segele makhluk alam denie. Gerallé kampung Beruksah. Wilayah kampung ni tèba kin perumen tèba kin perempusen, den tèbami kin uten bahkan kin wihkul kolak den naru.

Orom keadaan alam si lagu nini, Ali Geguren den empu numah bebas berusaha munuripé keluargaé. Lunipé besilo lebih sehat den musemangat ari sebelummé, kena wè nguk mien munikmati dunie den makhluk-makhluk kucak si ara iyoné. Pada sara ketike atas lo timang i persimpangan jelen waktu Luni ulak ari geniring ni wihkul, ari atas batang, tibe-tibe pengèwè lingni Cicimpala besiul. Luni gerle luer biasa, wè juga teridah senang kena manôk si idugaé nge mèh punah, besilo ulak mien. Pepien lo ari kejadin ini, manôk Cicimpala ni gèh pejunté i ranting bunge kantin i alaman numah, sire mulumpet kuso-kini manôk ni besiul lagu kuyu nosah keber ayu.

Tepat atas lo timang osop lingé. Luni gunah-pukekune den berusaha ngenal kusi die nge belohé manôk ni. Ali Gegur si ben ulak ari rebe orom mungenal. Ternyata gere isangka, manôk ni petemèh i arap orom parohé si kucak. Orom lingé si lemut, manôk ni nosah keber bahwa kampung Genuren si pernah wè taring, besilo nge mujadi danau. Segele kehidupen nge berubah mujadi wéh mugenang. Penduduk kampung Beruksah tahe. Wan waktu singket berite ni muluwes ari awah ku awah. Gere mokot ari oné, jema delé den wartawan bersisenohen nèngon kampung Genuren, mungunei pien jema si selamat den memotret bangkè numah di taring.[]

Comments

comments

No More Posts Available.

No more pages to load.