Manuk Cécémpala

oleh
ilustrasi : google.com

Salman Yoga S

 

Seger temabur wé nge cop i cabang batang ni kupi mude. Kuyu munyamutté gere ramah, cabangé mulingang kuso-kuini, simunurahen kepékni manuk kucak oya turah dor kemang munehen keseimbangen dirié temetap i atas ni ranting. Kédéng den kukutté munekéngen kecal, mataé juah munéngon seringkel. Seseger munangkóhen léng, meguk lemut unang putetalu pongngé si cop i cabang lén.

Cécémpala, manuk kucak berjangut alus den mampat urum pepien warna. Ulué pótih, roa kepékké berwarna kóning, sara bedenné berwarna ijo itamah mien warna ijo tue i paruh niawahé si kucak. Kédéngngé berwarna ilang urum kókót berwarna kóning den késép kecoklat-coklaten. Ramulni warna si semperne, petahó kesahpé munégoné. Bayak ni warnaé mungalahni kelamun den caya senye i arah matanlo Danau Lut Tawar.

Lénggé lemut, gukké betingkah lime urum lime kité nada mubeda-beda. Denang sa’er seni Didong gere terdésen ike tengah gericoé meléng. Galak niaté kin Cécémpala kucakni isempernen mien urum kemang nikepekké sirenah rembune ike tengah temerbang. Munyéngkér den munyamar ku pucuk-pucukni uyem mude ijo si mumegeri tingkir karang. Lagu gemulai ni tódóng Putri Bensu si tórón ari langit i emus-emus ni kuyu. Mungepak den mungirep munónóng arah emusni kuyu si lungun.

Pemanganen utamaé uah-uahni kayu simunganung wih. Uahni Anar siberwarna kóning sigalak niatéwé. Kayu Nanar ni délé mórif i pematang ni empus kupi penduduk Kampung Genuren. Senuen si sarani memang nge mujadi senuen utama si sengeje isuen kin peger ni empus jema. Pepien penduduk Genuren munyuenné i elem-elemen umah, sebagé senuen hies. Kebetapé ara alasen lén silebih kuet ketike bewéné penduduk Genuren munyuen batangni Anar i arapni umahé masing-masing.

Alasen si sebenaré sederhana wé. Yaitu kati jep soboh lao, ruhul den senye lo manuk-manuk Cécémpala géh mumangan uahé. Sehingé léngé ternenengé murungu mis nóméni manusie. Léngé sut samut antara sara manuk Cécémpala urum manuk Cécémpala lénné. Sebagé pengganti ucepen berijin manuk Cécémpala ku empuni umah si nge munyuen den mumerala senuen pemanganen pokok é.

Kebetapé nge pepien ulen kukúdúkni léng péul manuk Cécémpala gere penah tenengé néh i elemen umani Luni. Pedehel batang ni Anar seni tengah rembebé uahé. Sebagien uahni Anar singe ilang-ilangen den lepasen sie-sie metuh ku tanoh. Jeb soboh, ruhul den lo senye Luni muperhatin batang ni Anar si berólóng ijo-ijonen oya urum penuh harap, nguk manuk si muwarna belangi mampat oya gere teridah éngoné cop i sesara cabangngé.

Lagu roa mingu kukúdúkni, Luni bemacik, kerna manuk kucak simuléng lungun oya gere teridah sarapé. Iwan sara senye, urum melas niaté  Luni mudekati batang ni Anar, mubersihni ólúng-ólúng den rantingngé singe murempaté. Munyapu seringkel batang singe engkip urum ólúng rólóh. Atewé pukekune, kusi kabangni manuk-manuk kucak oya? Denem rinu ni Luni kin léng lemut den libetni warna i seselang cabang ranting. Sapu i  kecalné murengang. Uwók narué idatenné mugerbang i emus-emus kuyu ni musap-sapen bau bunge Renggali.

Ari gere penahéné mulibet manuk kucak oya i Kampung Genuren, jep jema si wan kampung murasan lagu ara si osop. Sebagien jema murasa sengap den gere tenang. Ara pepien berite simukemang ari awah kuawah den semawah ku masyarakat. Berite oya mungeberen bahwa manuk Cécémpala nge méh gelis itimaki jema, manuk-manuk kucak oya seni nge minah habitté ku uten bur Pereben, siberjarak kire-kire sepuluh kilo meter ari kampung. Alasenné karena nge délé sigere eruh i kampung Genuren.

Manuk Cécémpala memang ipercayai jema berkaiten king urum perilaku jeroh den koték seringkel tempat si i éwéi é. Ike masyarakat seringkellé jeroh den morip damé maka wépé rejen taring munyedekahni léngngé. Kebetapé bile siterjadi justru sebalikké maka manuk oya kabang. Kesah den bau sijeroh atawa sikoték keberé nguk irasan den iéngonné, lagu manusie layakké.

Ari deléni kemungkinen kati Cécémpala gere penah géh ku Kampung Genuren, si iterime akal oyale murejelélaé jema mungaro orum bedil. Keberé déngké manuk Cécémpala sedep, paruh den jangutté murege ike ijuel. Hal ini sinubuh jema munalihni mata pencarienné ari bersenuen mujadi penengkam manuk.

Betul kedié hal oya kin penyebeb manuk Cécémpala gere penahné munóróhen diri? Betul kedié Luni igéhi penyakit sigere ibetih kerna gere penahné mumengé manuk Cécémpala meling i elem-elemen umahé? Pengunen-pengunen silagu oya munos Ali Gegur ama ni Luni pemacik até. Ali Gegur mutamah cico ketike keanehen oya lagu makin mujadi-jadi. Penah Luni meling lagu layakké  lagu manuk Cécémpala, sementara wé nómé. Hal ini terjadi mulang-ulang. Bahkan jep Luni murasan sakit i gerngongngé jep oya wé meling lagu manuk.

Menurut Sukri Kulem, guru kampung si ipercayai masyarakat sebagé dukun kul i Kampung Genuren mumerén manuk simujadi pemimpin bewené Cécémpala ara muikoten batin urum Luni, den manuk oya si isyaraten kin penawar penyakit ni Luni.

*          *          *

Paké umahni Ali Gegur wan sara senye gere sengeje penah munéngon anak berué Luni becerak seseréngé di tuyuhni batang ni Anar ketike Luni tengah munangkap sara tangké bungeé sitengah kemang. Gere jelastu sana siperin Luni, tetapi wé unang tengah becerak urum jema ari serapni batang ni Anar si rubu. Ketike paké umahni Ali Gegur rap, sara manuk Cécémpala temerbang ari cabang ni Anar.

 “urum sa ko becerak sine Luni?” Ineé  mungune urum heranné. Rasa ménét mumetéh ni Ine oya lagu wih ari belbuk musompong, mupancur ku atas.

“eh gere urum sahpé Ine!” jeweb Luni, sesire mudénang ngengum. Bathin Luni besisu enti sahpé mubetéhi urumsa wé becerak sine, termasuk Ine dirié.

Ari pepienlo mudemu den becerak urum manuk Cécémpala, Luni baro mubetih bahwa sebenaré manuk Cécémpala si selama ini meling adalah serupenni kayu den ólóng-ólóng i wan uten sekiter Danau Lut Tawar, tempat ni Luni den Kampung Genuren.

Pengakuen ni manuk Cécémpala wé utusen ari lat batat kayu atu, ribuen batang-batang nikayu, kerpé den ribuen hektar uten singe lapang i tebangi jema. Wakil ari empu ni tempat den lingkungen si gere jelas kune kuarap morippé.

Manuk serupen oya bermanat den mumeritah tegas ku barik sahen jema, Luni telangké wé. Mumengé ancamen ari manuk kucak si biasaé lemah lemut Luni-pe rebah, pucet keteréhen. Seketike wé metuh ku tanoh gere mutenege. Ali Gegur kemudien sawah den munengolen anak tungellé oya ku umah. Lagu gere guretu perasanné. Gere lemem ari oya Kampung Genuren mugabuk, rami jema géh munentong.

 Jema tengah rami-ramié mungeromongi umahni Ali Gegur, ari arah élopen géh ratusen manuk Cécémpala urum emusen kuyu keras den uren kul. Jema meh bemacik, keheranen. Kebetapé sesaat kemudien rede tibe-tibe. Gere méh ilen pengunen wan até ni jema, Luni-pé tibe-tibe uwet ari ton malangngé. Léngngé mubah lagu léngni jema rawan kul, den becerak kubewené jema tentang bele si akan munimpe kampung.

Roa tun ari kejadien oya jema-jema tetap munimaki manuk, penebangen uten, munyéut rerampé simurusak alam. Ali Gegur urum ton umahhé munuet keputusen tir minah ari Kampung Genuren. Pekéa gere sangupnéh munosah penjelasen kupenduduk tentang bahayaé ari perbuetenné. Semakin  gati Ali Gegur den Luni munosah penjelasen den mungoai kebieseen koték ni penduduk, ama rum anak ini semakin imosohi jema dele.

Ali Gegur den keluagaé akhéré beluh munaréngen kampung Genuren. Minah ku kampung lén si nerime pakéa urum jeroh. Si masyarakat den pendudukké mujege ekosistem alammé. Gerallé Kampung Beruksah. Kampung si sebagien wilayahhé adalah perempusen den ume, sebagianmi uten ijo, den i bagiaen lén murentang wih kul.

Urum keadaen alam lagu nini Ali Gegur den paké umahé  nguk berusaha munorépi keluargaé. Luni-pe seni nge ara musehat ari sebelummé. Bedediang bergalak até urum makhluk-makhluk kucak ioné.

Sara ketike lo ruhol i simpang ni déné Luni ula ari wih kul, ari atas kayu, tibe-tibe wé mumengé ling galakni Cécémpala. Luni gintes gere terperin, wépé galak kerna manuk sinugerné nge méh gelis seni teridah mien. I lo senye berikutté, manuk Cécémpala oya géh bejunté kuranting bunge kantin helemen umah ni Luni, sesire mulunjet kuso-kini manuk oya meléng lagu malé munyawahen berite.

Tepat wan atas lo timang lénggé osop. Luni pemacik mungenali kusi pebeluhné manuk kucak oya. Ali Gegur si ben sawah ari empuspé mumerah. Gere terduga, manuk kucak oya témul iarapni pakéa urum paruh kucakké. Urum léng lemutté, manuk kucak oya munyawahen berite kampung Genuren singe itaring pakéa pepien tun kukudukni nge mujadi lut. Seluruh si morip iyoné méh i salupi wih. Penduduk Kampung Beruksah gintes. Wan waktu singket berita oya nge muer. Gere lemem ari oné jema den watawan lagu bededik ku Kampung Genuren, mungunei pepien jema si selamat, mumoto rerisni umah sitaring-taring.

Comments

comments

No More Posts Available.

No more pages to load.